Sazköy Camii

Eski Bodrum-Milas karayolu üzerinde, Mumcular (Karaova)’ın yaklaşık 4 km

güneybatısındaki Yaran Gölü’nün hemen doğusunda, yer almaktadır.

Kuzeyinde  Sazköy ve güneyindeki Kurudere Mahallesi’ne yaklaşık 1,5 km mesafede

bulunan ve her iki yerleşim bölgesince ortaklaşa kullanılan eski cami, köye ve

mahalleye yakın bir tarihte inşa edilmiş olan yeni camiler nedeniyle artık

kullanılmamaktadır. Cami, yakınındaki terkedilmiş diğer birkaç yapıyla birlikte her

geçen gün biraz daha yıpranmaktadır.

Yaran Gölü’nün oldukça yakınında yer alan cami, uzunlamasına dikdörtgen

planlı bir harim ve harimin kuzeyindeki son cemaat yerinden oluşmaktadır .. Minaresi yoktur. Duvarları sıvalı ve badanalı olan yapının inşa malzemesi

sıvaların döküldüğü kısımlardan anlaşıldığı kadarıyla moloz taştır. Sıvayla oluşturulmuş bir dizi saçak yapıyı çepeçevre dolanmaktadır. Üzeri kırma çatıyla örtülü ve kiremit kaplıdır.

Doğu ve batı cephesinde ikişer pencere açıklığı bulunurken güney cephesinde

herhangi bir açıklık yoktur. Pencereler basit dikdörtgen şekillidir.

GPS:

Enlem: 37.08770092,
Boylam: 27.61789612.

Yapının etrafında, dört yönünü çepeçevre dolanan, yaklaşık 1 m yükseklikte

moloz taş örgülü duvarla sınırlandırılmış bir bahçe bulunmaktadır.

Güneydeki bahçe duvarları büyük ölçüde tahrip olmuştur. Bahçeye kuzeydeki basit bir açıklıktan girilmektedir. Kuzeyde yer alan son cemaat yeri kapalı olarak

düzenlendiğinden yapı dıştan bir bütün olarak algılanmaktadır. Son cemaat yerinin

kuzeyinde, dikdörtgen şekilli bir giriş açıklığı ve giriş açıklığının her iki yanında yine

dikdörtgen şekilli birer pencere açıklığı bulunmaktadır. Doğudaki pencere

açıklığı sonradan kapatılmıştır. Düz ahşap tavanla örtülü son cemaat yerinin doğu ve

batısında yine dikdörtgen şekilli birer pencere açıklığı bulunmaktadır. Her

iki açıklık da, giriş açıklığının doğusunda yer alan pencere açıklığı gibi sonradan

kapatılmıştır.Harime dikdörtgen şekilli basit bir açıklıktan girilmektedir

Açıklığın üzerinde, boya ile yazılmış “Kelime-i Tevhid” içeren bir kitabe yer almaktadır.Harimin üzeri düz ahşap tavanla örtülüdür. Bakımsızlıktan dolayı harimin

tavan ve taban tahtalarının bir kısmı çökmüştür.

Yarım daire kesitli mihrap nişi, çeyrek küre şekilli bir kavsarayla örtülüdür

Niş, üst kesimine doğru daralmaktadır.

Yapının güney duvarında, mihrabın da ortasından geçecek şekilde büyük bir

çatlak oluşmuştur. Ahşap minber herhangi bir özelliğe sahip değildir .

Süslemeler

Yapının özellikle mihrap duvarı üzerinde şablonla oluşturulmuş, oldukça stilize

kalem işi süslemelere rastlanmaktadır. Ancak, daha sonradan üzerlerine

kireç vurulduğundan bu süslemeleri algılamak oldukça güçtür. Kalan izlerden

anlaşıldığı kadarıyla mihrap, zikzak şeklinde şeritler ve aralarındaki yazı şeritlerinden

oluşan dikdörtgen bir pano içerisine alınmıştır. Bu dikdörtgen panonun iki yanında yine şablon kullanılarak oluşturulmuş ve içerisinde dinsel içerikli yazılar bulunan daire

şekilli iki pano yer almaktadır. Zikzaklardan oluşan ve daha sağlam durumda olan bir

sıra şerit harimin üst kesimini çepeçevre dolanmaktadır. Süslemelerde ağırlıklı olarak

lacivert ve kiremit rengi kullanılmıştır. Harim giriş açıklığının üst kesiminde de boya ile

yazılmış “Kelime-i Tevhid” içeren bir kitabe yer almaktadır.

Mimari Özellikler ve Karşılaştırma

Yapı, uzunlamasına dikdörtgen planı ve düz ahşap tavanla örtülü oluşu

bakımından Türkkuyusu Camii ile benzerlik göstermektedir.

Süsleme Özellikleri ve Karşılaıtırma

Yapıda az da olsa kalemişi süslemelere rastlamak mümkündür. şablonla

oluşurulmuş, oldukça basit ve stilize olan bu süslemelerin üzeri sonradan kireçle

kapatılmaya çalışılmıştır. Ancak kısmen de olsa süslemeleri seçebilmek mümkündür.

içerisinde dinsel içerikli yazılar bulunan yazı şeritleri, dairesel panolar ve zikzak

motiflerinden oluşan ve şablonla oluşturulmuş uzun şeritler Bodrum Çömlekçi Köyü

Camii’nde de karşımıza çıkan geç dönem kalemişi süslemelerdir. Ancak buradaki

süslemeler daha basittir

.

Tarihlendirme

Yapıda inşa kitabesine rastlanmamaktadır. inşa tarihi hakkında bilgi verecek

herhangi bir belge de bulunmamaktadır. Ancak yapının düz ahşap tavanla örtülü

uzunlamasına dikdörtgen plan şeması ve yöredeki diğer yapılarla olan benzerliği dikkate alındığında, yapıyı XVIII. veya XIX. yüzyıla tarihlemek mümkündür.


Cengiz Gürbıyık

Bodrum Yarımadasındaki Türk Eserleri

Yüksek Lisans Tezi

Ege Üniversitesi
Sosyal Bilimler Enstitüsü
Türk İslam Sanatı Anabilim Dalı
İzmir 2007